تعیین سن عروق قلبی

تعیین سن عروق قلبی چیست؟

تعیین سن عروق قلبی به واژه ای اطلاق می شود که مفهوم آن دربرگیرنده تعیین وضعیت سلامتی رگهای فرد می باشد و نشان دهنده این است که رگهای یک فرد در مقایسه با سن واقعی یا همان سن تقویمی او چه وضعیتی دارند. آیا پیرتر از آن هستند و یا جوانتر. در واقع سن عروقی نشان دهنده میزان سلامتی و انعطاف پذیری رگها هستند. 

تفاوت سن عروق و سن بیولوژیکی

سن عروقی و سن بیولوژیکی تفاوتهایی دارند که در هر کدام از منظرهای مختلفی فرآیند پیری بررسی می شود. سن عروقی بطور خاص بر سلامت و وضعیت رگهای خونی متمرکز است ولی سن بیولوژیکی به وضعیت کلی سلامت همه سلولها و بافتهای بدن مربوط است. در واقع سن عروقی بخشی از سن بیولوژیکی است که تنها بر عملکرد سیستم عروقی تمرکز دارد.

اهمیت تعیین سن عروق قلبی

بطور واضح تعیین سن عروق قلبی شامل یک عدد ساده نیست، بلکه نشان دهنده وضعیت رگها جهت جلوگیری از بیماریهای قلبی و مدیریت آنها می باشد. از این رو این مقوله از جهات زیادی دارای اهمیت می باشد. مانند:

پیش‌بینی خطر بیماری‌های قلبی عروقی

اگر در فردی حتی با سن تقویمی پایین، سن عروقی بالا باشد، نشان دهنده این است که خطر ابتلا به بیماریهای مانند سکته قلبی، مغزی و بیماریهای عروقی محیطی افزایش یافته است. تعیین سن عروق قلبی امکان شناسایی افراد در معرض خطر این بیماریها را به پزشک داده و وی را جهت شروع به موقع اقدامات پیشگیرانه همراهی می نماید.

تشخیص زودهنگام مشکلات عروقی

با تعیین سن عروق قلبی پزشک متخصص این مجال را می یابد که اگر فرد در مراحل اولیه ابتلا به بیماریهای قلبی باشد، این بیماری را حتی قبل از اینکه علائم این بیماری ظاهر شود، شناسایی نموده و با مداخله به موقع از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید.

  ارزیابی اثربخشی مداخلات درمانی و تغییرات سبک زندگی

اندازه گیری منظم دوره ای سن عروقی، پزشک را در اتخاذ بهترین گزینه های درمانی راهنمایی می نماید. از طرفی فرد با آگاهی از سن عروقی خود و درک ارتباط بین آن و سلامت قلب، انگیزه لازم برای ایجاد تغییرات مثبت درسبک زندگی خود را بدست می آورد. تغییراتی مانند ورزش روزمره، تغذیه سالم و ترک سیگار.

تعیین سن عروق قلبی چگونه انجام می شود؟

برای تعیین سن عروق قلبی روشهای مختلفی وجود دارد که هر یک از این روشها از جهات متفاوتی سلامت عروق قلبی را بررسی می کنند. در ادامه به بررسی برخی از این راهها می پردازیم.

استفاده از دستگاههای پزشکی برای تعیین سن عروق قلبی

یکی از روشهای دقیق تعیین سن عروق قلبی بکارگیری روشهای پزشکی می باشد. این دستگاهها با اندازه گیری پارامترهای مختلف، اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت عروق خونی ارائه می‌دهند. دستگاههای نظیر:

دستگاه اندازه‌گیری سرعت موج نبض

با استفاده از این دستگاه سرعت حرکت موج نبض در طول شریانها به وسیله سنسورهایی که بر روی نقاط مختلف بدن مانند گردن و پا قرار داده می شوند اندازه گیری می شود. شریانهایی که سفت تر هستند سرعت موج نبض بالاتری دارند. این دستگاه به طور گسترده‌ای برای ارزیابی سفتی عروق و پیش‌بینی خطر بیماری‌های قلبی عروقی استفاده می‌شود.

دستگاه اندازه‌گیری ضخامت لایه اینتیما-مدیا

در این روش با استفاده از سونوگرافی ضخامت شریانهای گردن اندازه گیری می شود. افزایش ضخامت این لایه، نشان‌دهنده تجمع پلاک و افزایش خطر آترواسکلروز (تصلب شرایین) است.

دستگاه اندازه‌گیری شاخص مچ پا-بازو 

در این روش نیز میزان فشار خون در مچ پا و بازو اندازه گیری می شود. کاهش میزان فشار خون در مچ پا نسبت به بازو، نشان‌دهنده تنگی عروق پا و بیماری عروق محیطی است.

دستگاه اندازه‌گیری فشار خون مرکزی و آنالیز موج پالس

در این روش سنسورهایی روی شریان رادیال یا همان مچ دست قرار می گیرد و فشار خون در شریان اصلی بدن یعنی آئورت اندازه گیری می شود. تفسیر نتیجه این روش، اطلاعاتی در مورد سفتی عروق و عملکرد قلب ارائه می‌دهد.

دستگاه‌های تصویربرداری عروق

شیوه هایی مانند سونوگرافی و سی تی آنژیوگرافی در این گروه قرار می گیرند که با  ارائه تصاویر بسیار دقیق از عروق، تنگی و یا انسداد آنها را نشان می دهند. این روش عموما برای موارد خاص و بیماریهای پیشرفته عروقی تجویز می شود.

تست‌های خون و تعیین سن عروق قلبی

تستهای خون بطور مستقیم تعیین کننده سن عروق قلبی نیستند اما حاوی داده های باارزشی در مورد خطرهای مربوط به سلامتی عروق هستند. لازم به ذکر است که تست‌های خون تنها بخشی از ارزیابی سلامت عروق هستند و باید در کنار سایر روش‌های تشخیصی مانند اندازه‌گیری فشار خون و تصویربرداری عروق مورد استفاده قرار گیرند. برخی از مهمترین این تستها عبارتند از:

تست کلسترول

در این تست میزان کلسترول های مختلف موجود در خون مانند کلسترول بد و کلسترول خوب و تری گلیسیرید اندازه گیری می شود. سطح بالای تری گلیسرید و کلسترول بد و سطح پایین کلسترول خوب نشان دهنده افزایش خطر ابتلا به تصلب شرایین می باشد.

تست قند خون

در این تست، میزان قند موجود در خون اندازه گیری می شود که موجب تشخیص ابتلا به دیابت و یا پیش دیابت می گردد. بیماری دیابت می تواند موجب آسیب به رگ‌های خونی کوچک و بزرگ شده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد.

تست پروتئین واکنش‌گر 

این تست سطح CRP را در خون اندازه‌گیری می‌کند، که نشان‌دهنده التهاب در بدن است که التهاب مزمن می‌تواند به دیواره رگ‌های خونی آسیب برساند و خطر ابتلا به آترواسکلروز را افزایش دهد.

تست هموسیستئین

این تست سطح هموسیستئین را در خون اندازه‌گیری می‌کند، که یک اسید آمینه است.  سطح بالای هموسیستئین همانند پروتئین واکنشگر می‌تواند به دیواره رگ‌های خونی آسیب برساند و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را موجب شود.

تست پپتید ناتریورتیک مغزی

این تست سطح (نوعی پروتئین) BNP را در خون اندازه گیری می کند. هنگامی که به قلب فشار بیش از حد وارد شود این پروتئین تولید می شود. از این آزمایش جهت تشخیص نارسایی قلبی و ارزیابی خطر حمله قلبی و دیگر مشکلات در افراد مبتلا به بیماری قلبی استفاده می شود.

روش‌های خانگی برای تعیین سن عروق قلبی

ابتدا اشاره به این نکته مهم ضروری است که روشهای خانگی به هیچ وجه نمی توانند در تعیین سن عروق قلبی بطور مستقیم موثر باشند و تنها قادرند ارزیابی تقریبی درباره سلامتی عروق به شما می دهند. روشهایی مانند اندازه گیری فشار خون،  با استفاده از دستگاههای فشارسنج خانگی، اندازه گیری ضربان قلب با قرار دادن انگشتان بر روی مچ دست و یا گردن، بررسی علائم بیرونی بیماریهای عروقی مانند درد پا هنگام راه رفتن و سردی پاها و زخمهای دیرالتیام از مواردی هستند که برای این ارزیابی بکار برده می شوند.

آیا برای تعیین سن عروق قلبی باید به پزشک مراجعه کرد؟

پاسخ این سوال دقیقا مثبت می باشد. از آنجا که روشها و دستگاههای خانگی راههای دقیقی برای تعیین سن عروق قلبی نیستند،  برای تعیین دقیق سن عروقی باید به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کرد. تشخیص دقیق دستگاههای پزشکی که نتایج آنها باید توسط پزشک متخصص تفسیر گردد، ارائه برنامه درمانی در صورت بالا بودن سن عروقی و نیاز به مراجعه به پزشک متخصص و پیشگیری از بیماریها در صورت نیاز همگی ضرورت تعیین سن عروقی را توسط پزشک تایید می کنند.

تعیین سن عروق قلبی چقدر دقیق است؟

امروزه با وجود تمام پیشرفتهای علم پزشکی، متاسفانه همچنان محدودیتهایی در میزان دقت اندازه گیری سن عروقی وجود دارد. روشهای اندازه گیری با دستگاههای پزشکی مانند اندازه گیری سرعت موج نبض و ضخامت لایه اینتیما-مدیا نسبت به بقیه روشها دقیقتر هستند و دستگاههای پیشرفته تر نیز دقت بالاتری نسبت به دستگاههای قدیمی تر دارند،  ولی حتی دقت همین روشها نیز ممکن است بر اثر عواملی مانند سن و جنسیت، سابقه بیماریهای قلبی، مهارت اپراتور و وضعیت روانی فرد دستخوش تغییر شود.

عوامل مؤثر بر تعیین سن عروق قلبی

در میزان سن عروق نیز همانند سن تقویمی، عوامل متعددی موثر هستند. عواملی که می توان آنها را کنترل نمود و عواملی که غیرقابل کنترل هستند. در ادامه به آنها می پردازیم.

تغذیه و تاثیر آن بر سن عروق

تغذیه از عوامل قابل کنترلی است که در سن و سلامت عروق تاثیر بسزایی دارد. افرادی که دارای یک رژیم غذایی سالم هستند در کنار دیگر موارد موثر، می توانند عروقی با انعطاف پذیری و سالم داشته باشند. در مقابل رژیم غذایی ناسالم موجب تسریع در روند پیری عروق می گردد و خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی را افزایش می دهد.

مصرف بیش از حد چربی های اشباع و ترانس و نمک موجب تجمع پلاک در عروق و افزایش فشار خون و مصرف بیش از حد قند موجب دیابت و در نتیجه به خطر افتادن سلامت عروق می گردد. مصرف غذاهایی مانند میوه‌ها و سبزیجات، ماهی‌های چرب، آجیل و دانه‌ها، غلات کامل و روغن زیتون موجب سلامتی عروق شده و مواد غذایی مانند غذاهای فرآوری شده، گوشت قرمز، نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای سرخ شده موجب از بین رفتن سلامت عروق می گردند.

سیگار کشیدن و پیری عروق

یکی دیگر از عوامل قابل کنترل، موثر و اصلی خطرساز برای پیری عروق و ابتلا به بیماریهای قلبی کشیدن سیگار می باشد. وجود مواد شیمیایی در دود سیگار مانند نیکوتین سیستم عروقی را به خطر می اندازد. کشیدن سیگار موجب تخریب دیواره عروق، سفت شدن آنها، افزایش خطر لخته شدن خون، کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و افزایش التهاب می گردد.

فعالیت بدنی و تاثیر آن بر سن عروق 

داشتن فعالیت بدنی بطور منظم، فواید زیادی برای حفظ سلامت عروق و سیستم قلبی عروقی بدن دارد. بهبود عملکرد لایه داخلی عروق، کاهش فشار خون، کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL)، کاهش التهای و کاهش فشار خون، کم شدن استرس و کنترل وزن بدن از جمله فوایدی هستند که بطور مستقیم و غیر مستقیم بر سلامت عروق اثر دارند. فعالیتهای هوازی مانند پیاده روی سریع و دویدن و شنا کردن و همچنین تمرینات قدرتی مانند وزنه برداری باعث افزایش ضربان قلب و بهبود عملکرد سیستم عروقی و افزایش قدرت عضلات می شوند.

فشار خون و سن عروق

تعیین سن عروق قلبی و فشار خون دو مورد وابسته به هم در سلامت قلب و عروق می باشند. فشار خون بالا موجب آسیب به دیواره عروق و ضخیم شدن آن و در نتیجه سفت شدن عروق و افزایش خطر ابتلا به بیماریهایی مانند سکته و نارسایی های قلبی می شود. فشار خون می تواند تصلب شرایین را تسریع بخشد و موجب انسداد و یا تنگی عروق گردد. کنترل فشار خون می تواند به میزان قابل توجهی در کاهش سن عروقی تاثیر بگذارد. اندازه گیری منظم فشار خون، تغییرات مثبت در سبک سندگی و دارودرمانی در صورت تجویز پزشک می توانند به کنترل فشار خون و جلوگیری از آسیب به عروق کمک کنند.

آیا سن عروق را می‌توان تغییر داد؟

خوشبختانه امکان تغییر سن عروقی و حتی در برخی موارد جوان تر کردن آن وجود دارد. با اعمال تغییرات مثبت در سبک زندگی مانند تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم و خواب کافی و همچنین کنترل عوامل خطرسازی مانند فشار و کلسترول و قند می توان تغییرات مثبتی در سن عروقی ایجاد کرد و آن را بهبود بخشید.

• به طور کلی، تعیین سن عروق قلبی یک ابزار ارزشمند برای ارزیابی سلامت قلب و عروق، پیش‌بینی خطر بیماری‌ها، تشخیص زودهنگام مشکلات، و اتخاذ استراتژی‌های پیشگیرانه و درمانی موثر است. اگر به سلامت خود علاقمند هستید، مراجعه به یک پزشک متخصص جهت تعیین سن عروق قلبی می تواند شما را در حفظ سلامتی خود یاری نماید. بدیهی است نقش تجربه و تخصص پزشک موردنظر در فرآیند انجام تست و در صورت نیاز ادامه مراحل روند درمان، غیرقابل انکار است. در صورت نیاز، شما عزیزان می توانید این مهم را توسط جناب آقای دکتر سیدعلیرضا نجفی-پزشک متخصص قلب و عروق- همراه با کادری متخصص و دستگاههای پشرفته تعیین سن عروق قلبی، همراه با مشاوره تخصصی و با اطمینان کامل به انجام برسانید.