هولتر ریتم چیست؟
هولتر ریتم که در اصطلاح پزشکی به آن هولتر مانیتورینگ هم گفته می شود، یک دستگاه کوچک است که قابل حمل است. این دستگاه برای ثبت فعالیت الکتریکی قلب بطور مداوم و برای مدت 24 تا 48 ساعت و در برخی موارد بیشتر از 48 ساعت استفاده می شود. بررسی ریتم قلب افراد در طول شبانه روز و در حین انجام فعالیتهای روزانه، پزشک را در تشخیص ناهنجاری ریتم قلب کمک می کند.
اهمیت هولتر ریتم
استفاده از این آزمایش به عنوان یک دستگاه حیاتی و مهم در تشخیص و مدیریت مشکلات آریتمی های قلبی، از جنبه های متعددی دارای اهمیت فراوان می باشد. مواردی نظیر:
تشخیص آریتمی‌های پنهان
بسیاری از ناهنجاریهای ریتم قلب یا همان آریتمی ها ممکن است به شکل موقتی و گذرا اتفاق بیفتند، از این رو ممکن است توسط روشهای دیگر ثبت ریتم قلب مانند دستگاه نوار قلب که قادر است تنها چند ثانیه از فعالیت قلب را ثبت کند، قابل تشخیص نباشند. استفاده از این هولتر و ثبت فعالیت قلب بطور مداوم امکان ثبت و تشخیص این آریتمی ها را فراهم می نماید.
ارتباط علائم با آریتمی‌ها
در برخی موارد ممکن است علائمی مانند تپش قلب، سرگیجه، غش کردن یا درد قفسه سینه به دلیل وجود آریتمی های قلبی در فرد دیده شوند. این هولتر با توانایی ثبت همزمان فعالیت قلب و بررسی این علائم، به پزشک کمک می کند تا ارتباط بین این دو مورد را بررسی نماید که به تشخیص علت دقیق این علائم منجر خواهد شد.
ارزیابی اثربخشی درمان
در افرادی که از داروهای ضد آریتمی و یا روشهای درمانی دیگر استفاده می کنند، مقایسه نتایج هولتر ریتم قبل و بعد از استفاده از روشهای درمانی، امکان بررسی میزان تاثیرگذاری این درمانها در بیمار را برای پزشک فراهم می کند.
تشخیص بیماریهای قلبی
این تست به تشخیص برخی از بیماریهای قلبی نیز کمک می کند. از جمله این بیماریها می توان به تاکی کاردی و تشخیص حمله قلبی در افراد اشاره نمود. در برخی از افراد هم بدن وجود هیچ بیماری قلبی، نامنظمی ضربان قلب دیده می شود. این هولتر در تشخیص علت وقوع این علائم نیز موثر است.
بررسی عملکرد دستگاههای ضربان‌ساز
برخی از افراد دچار آریتمی برای درمان در بدن خود دستگاههای کاشتنی مانند پیس میکر و … دارند. این آزمایش در ارزیابی نحوه عملکرد این دستگاه ضربان ساز و سایر دستگاههای کاشتنی قلب موثر است. بررسی نتایج هولتر در این بیماران، این اطمینان را به پزشک می دهد که عملکرد دستگاه درست است و ریتم قلب به خوبی کنترل می شود.
مزایای استفاده از هولتر ریتم در بررسی قلب
دستگاه هولتر، همانطور که در قبل هم اشاره شد دستگاهی کوچک است . علاوه بر قابل حمل بودن این دستگاه و غیر تهاجمی بودن و عدم نیاز به بستری در زمان انجام تست، دارای مزایای دیگری نیز است. از جمله:
دقت بالای هولتر ریتم در ارزیابی ضربان قلب
این آزمایش با ثبت فعالیت الکتریکی قلب به طور مداوم و برای مدت 24 تا 48 ساعت و یا حتی بیشتر، آزمایشی با دقت بالا است. مداوم بودن ثبت اطلاعات، در حالی که بیمار می تواند به شیوه قبل زنگی خود را ادامه دهد از مزایایی هستند که دقت این تست را بالا می برند. از طرفی بسیاری از آریتمی‌های قلبی، مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا تاکی‌کاردی‌های پاروکسیسمال، ممکن است به صورت نامنظم و در زمان‌های خاصی رخ دهند.
از آنجا که دوره تست هولتر طولانی می باشد، ثبت طولانی مدت ریتم قلب نیز پزشک را در شناسایی این آریتمی ها که به آریتمی های پنهان معروفند یاری می نماید. نکته آخر اینکه این تست به بررسی علائمی که ممکن است بیمار آنها را احساس کند مانند تپش قلب، سرگیجه، غش کردن یا درد قفسه سینه، علت این علائم را کشف می کند. تمامی موارد ذکر شده ناشی از دقت بالای این دستگاه دارد، اما یادآوری این نکته نیز ضروری است که دقت هولتر ، به کیفیت ثبت اطلاعات توسط دستگاه و تفسیر صحیح آن توسط پزشک بستگی دارد.
مزایای هولتر ریتم نسبت به تست‌های دیگر
این تست در مقایسه با روشهای دیگر پزشکی ثبت کننده فعالیت الکتریکی قلب، با دارا بودن مزیت ثبت طولانی و مداوم در بررسی و آنالیز آریتمی های موقت (اختلالات ضربان قلب که بطور موقت و نامنظم رخ می دهند) بسیار کمک کننده است، در حالی که روش هایی مانند نوار قلب تنها برای چند ثانیه و طی یک مدت کوتاه فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می نماید و قادر نیستند این اختلالات را ثبت و شناسایی کند. در مقایسه با تست ورزش نیز که فعالیت قلب را فقط در حین ورزش ثبت می‌کند، هولتر فعالیت قلب در حال استراحت را نیز ثبت می کند.
کاربردهای هولتر ریتم در بررسی مشکلات قلبی
ثبت و ضبط فعالیت الکتریکی قلب برای یک یا دو شبانه روز، استفاده های کاربردی متنوعی را در بررسی مشکلات قلبی برای این تست رقم می زند. مواردی از جمله:
هولتر ریتم برای تشخیص آریتمی‌های قلبی
هولتر ریتم با ثبت ریتم قلب، آزمایشی مهم در تشخیص آریتمی های قلبی است. تشخیص آریتمی های گذرا و پنهان مانند فیبریلاسیون دهلیزی، شناسایی انواع آریتمی ها مانند برادی‌کاردی و بلوک‌های قلبی، تشخیص وجود ارتباط بین علائم بیمار و آریتمی، ارزیابی خطر آریتمی ها به عنوان مثال شناسایی بیمارانی که در معرض سکته مغزی ناشی از فیبریلاسیون دهلیزی هستند، بررسی اثربخشی درمان آریتمی‌ها و تشخیص آریتمی‌های مرتبط با ورزش از جمله کاربردهای این هولتر در مورد آریتمی ها هستند.
هولتر ریتم برای شناسایی نوسانات ضربان قلب
تداوم ثبت فعالیت الکتریکی قلب توسط این تست ، موجبات کاربرد آن در شناسایی نوسانات ضربان قلب را فراهم می آورد. شناسایی نوسانات ضربان قلب در طول فعالیتهای روزمره و فعالیتهای مختلف مانند ورزش، استراحت، خواب و استرس، شناسایی نوسانات ضربان قلب در بیماران با علائم نامشخص، شناسایی نوسانات ضربان قلب در بیماران با سابقه سکته مغزی و ارزیابی خطر نوسانات ضربان قلب از جمله کاربردهای هولتر ریتم برای شناسایی نوسانات ضربان قلب به شمار می آیند.
استفاده از هولتر ریتم در بررسی مشکلات ضربان قلب در شبانه‌روز
انجام این آزمایش، بطور شبانه روزی و برای مدت 24 ساعت کاربردهایی از قبیل تشخیص آریتمی‌های شبانه مانند آپنه خواب و یا برادی کاردی شبانه که ممکن است فقط در طول شب رخ بدهند، بررسی نوسانات ضربان قلب در طول خواب و ارزیابی کیفیت خواب بیمار، شناسایی آریتمی‌های مرتبط با فعالیتهای روزمره و بررسی اثربخشی درمان آریتمی‌ها در طول شبانه‌روز را دارا می باشد.
نحوه انجام تست هولتر ریتم
از آنجا که این تست یک آزمایش ساده و غیر تهاجمی است و نیازی به برش ندارد، انجام آن نیز طی مراحل ساده ای صورت می پذیرد که در ذیل به آنها می پردازیم.
مراحل انجام تست هولتر ریتم
- آماده‌سازی: پزشک یا تکنسین، پوست قفسه سینه شما را در نقاط مشخصی تمیز و آماده می‌کند. برای آقایان، ممکن است لازم باشد مقدار کمی از موهای قفسه سینه تراشیده شود تا الکترودها بهتر بچسبند.
- نصب الکترودها: الکترودهای کوچک و چسبنده به نقاط مشخصی از قفسه سینه شما متصل می‌شوند. این الکترودها، سیگنال‌های الکتریکی قلب شما را دریافت می‌کنند.
- اتصال دستگاه هولتر: الکترودها از طریق سیم‌های نازک به دستگاه هولتر متصل می‌شوند. دستگاه هولتر، معمولاً کوچک و سبک است و می‌توانید آن را به کمربند خود ببندید یا در جیب خود قرار دهید.
- ثبت فعالیت‌ها و علائم: در طول دوره ثبت، باید فعالیتهای روزمره خود را به طور معمول انجام دهید. پزشک یا تکنسین، به شما یک دفترچه می‌دهد تا فعالیت‌ها، علائم و زمان بروز آنها را ثبت کنید. اگر علائمی مانند تپش قلب، سرگیجه یا درد قفسه سینه را تجربه کردید، حتماً آنها را در دفترچه ثبت کنید.
- مراقبت‌های لازم: در طول دوره ثبت، نباید دستگاه هولتر را خیس کنید. از انجام فعالیتهای سنگین که ممکن است باعث جدا شدن الکترودها شوند، خودداری کنید. از قرار گرفتن در معرض میدان‌های مغناطیسی قوی، مانند دستگاههای MRI، خودداری کنید.
- تحویل دستگاه: پس از پایان دوره ثبت، باید دستگاه هولتر را به پزشک یا تکنسین تحویل دهید. پزشک، اطلاعات ثبت شده را بررسی و تفسیر می‌کند.
مدت زمان و نحوه ثبت داده‌ها با هولتر ریتم
مدت زمان مورد نیاز برای ثبت داده ها با توجه به تشخیص پزشک متخصص از 24 تا 48 ساعت است. در برخی موارد نیز امکان بیشتر شدن این زمان تا 7 روز و یا حتی بیشتر با دستور پزشک وجود دارد. نحوه ثبت داده ها نیز به این صورت است که فعالیت الکتریکی ثبت شده توسط دستگاه هولتر، در حافظه داخلی آن ذخیره می شود که پس از اتمام تست و تحویل دستگاه این اطلاعات توسط تکنسین و پزشک متخصص استخراج شده و بررسی می گردد. نتایج هولتر معمولا چند روز پس از تحویل دستگاه آماده می‌شود.
تحلیل نتایج هولتر ریتم
تجزیه و تحلیل نتایج این تست به جهت پیچیدگی آن باید توسط پزشک متخصص قلب انجام شود. این تحلیل با ارزیابی و بررسی اطلاعات ثبت شده به وسیله دستگاه و جستجوی الگوهای غیر طبیعی در ضربان قلب بیمار انجام می شود. روند این تحلیل شامل بررسی گزارش کامپیوتری تهیه شده توسط نرم افزار مخصوص، بررسی نوار قلب ثبت شده، مقایسه با دفترچه علائم بیمار و درنهایت تشخیص وجود آریتمی و ارزیابی خطرات ناشی از آن و ارائه گزارش نهایی می باشد.
چه زمانی باید از هولتر ریتم استفاده کنیم؟
هرگاه پزشک متخصص نیاز به بررسی دقیق تر و طولانی مدت ریتم قلب بیمار داشته باشد این تست باید انجام شود. مواردی نظیر آنچه در ذیل می خوانید از جمله مواقعی هستند که این نیاز احساس می شود.
زمانی که مشکلات ضربان قلب محسوس می‌شود
هنگامی که فرد مشکلات مربوط به ضربان قلب را احساس می کند و یا علائمی مانند تپش قلب، سرگیجه، غش کردن، یا درد قفسه سینه در او ایجاد می شود، انجام تست هولتر ضروری است. از آنجا که این نشانه ها می توانند ناشی از وجود آریتمی های گذرا باشند، تشخیص این آریتمی ها و ارزیابی خطر مربوط به آنها اهمیت این آزمایش را توجیه می کند.
هزینه انجام تست هولتر ریتم و عواملی که بر آن تاثیر می‌گذارند
از آنجا که در هزینه انجام این آزمایش عوامل متعددی موثر هستند، نمی توان مبلغ ثابتی برای آن تعیین کرد. برخی از این عوامل عبارتند از :
- نوع دستگاه هولتر: دستگاههای هولتر ریتم در انواع مختلفی موجود هستند که دستگاههای پیشرفته‌تر که قابلیت‌های بیشتری دارند، معمولاً گران‌تر هستند.
- مدت زمان ثبت: هر چه مدت زمان تجویز شده توسط پزشک طولانی تر باشد هزینه تست نیز بیشتر می شود.
- مرکز ارائه‌دهنده خدمات: هزینه انجام تست در مراکز خصوص بیشتر از مراکز دولتی و بیمارستانها می باشد.
- تخصص پزشک: هزینه تفسیر نتایج توسط پزشک قلب با پزشک عمومی متفاوت است.
آیا هولتر ریتم درد و نیاز به بستری دارد؟
همانطور که در مطالب فوق اشاره شد، این تست یک آزمایش غیر تهاجمی، ساده و بدون درد است و از آنجا که این دستگاه به صورت سرپایی نصب می شود و تست باید در طول فعالیتهای روزمره بیمار انجام شود، بنابراین نیازی به بستری شدن در زمان انجام آن نمی باشد. گاهی اوقات این تست ممکن است تحریک و قرمزی پوست به دلیل نصب الکترودها و در برخی موارد کمی محدودیتهای حرکتی در فرد ایجاد نماید.
آیا هولتر ریتم برای همه مناسب است؟
ایمن بودن و غیر تهاجمی بودن این تست، امکان استفاده از آن را برای اکثر افراد فراهم می سازد. اما در بعضی موارد خاص باید استفاده از آن با احتیاط همراه باشد و یا بطور کلی توصیه نشود. مواردی از قبیل حساسیت پوستی، بیماریهای پوستی و مشکلات حرکتی شدید از جمله این محدودیتها هستند. گاهی نیز در افرادی که آلرژی شدید به چسب و یا در موارد نادر افرادی که دستگاههای ضربان ساز کاشتنی دارند (به دلیل تداخل عملکرد دستگاه با هولتر ممکن است منع استفاده از هولتر وجود داشته باشد.
- بطور کلی هولتر ریتم، به عنوان یک روش تشخیصی ارزشمند و ایمن و پرکاربرد، این امکان را فراهم می سازد که پزشک متخصص قلب و عروق تشخیص دقیق تری از مشکلات مربوط به ریتم قلب بیماران داشته و بهترین و مناسبترین تصمیمات درمانی را برای مراقبت از آنها اتخاذ نمایند. شما هم در صورت تجربه هر یک از علائم ذکر شده در این متن پزشکی، جهت بررسی و مشاوره قلب، تیم پزشکی جناب آقای دکتر سید علیرضا نجفی – متخصص قلب و عروق با داشتن بیش از 20 سال تجربه موفق کاری در زمینه تشخیص بیماریهای قلب و عروق و ارائه بهترین راهکارها همراه با دستگاههای پیشرفته پزشکی از جمله هولتر ریتم- را در دسترس خود دارید.
