نحوه گرفتن نوار قلب چگونه است؟

روش‌ های گرفتن نوار قلب چیست؟

برای انجام نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام به عنوان یک روش غیر تهاجمی جهت ثبت عملکرد الکتریکی قلب، روشهای مختلفی وجود دارد که هرکدام در شرایط متناسب و خاص خودشان قابل استفاده هستند و نحوه گرفتن نوار قلب وابسته به نوع تجویزی آن می باشد.

انواع نوار قلب

• نوار قلب 12 لیدی (استاندارد): این نوار قلب به عنوان رایج ترین نوع آن شناخته می شود. نحوه گرفتن نوار قلب با این نوع با استفاده از 10 الکترود متصل به بدن صورت می گیرد که نتیجه آن ثبت 12 لید (نما یا زاویه) مختلف از فعالیت های قلب بیمار است. این روش برای تشخیص عموم بیماریهای قلبی کاربرد دارد.
• نوار قلب هولتر: نحوه انجام نوار قلب در نوع هولتر به این صورت است که برای مدت زمان 24 تا 48 ساعت و در برخی مواقع مدت بیشتر، دستگاه کوچکی به بدن وصل می شود و این دستگاه فعالیت قلب را بدون وقفه و بطور مداوم در طول این مدت ثبت می کند. این روش برای تشخیص آریتمی های قلبی که در نوار قلب معمولی قابل مشاهده نیستند مناسب است.
• نوار قلب استرس: در این روش نحوه گرفتن نوار قلب بر مبنای ثبت فعالیت قلب در حین ورزش و یا تحریک دارویی استوار است. این روش جهت تشخیص بیماریهای عروق کرونر و همچنین بررسی عملکرد قلب بیمار در حین انجام فعالیتهای بدنی مفید است.
• نوار قلب سیگنال بلندمدت: نحوه انجام این نوار قلب مانند نوار قلب هولتر است با این تفاوت که مدت زمان ثبت آن طولانی تر است و بین چند هفته تا چند ماه طول می کشد. تشخیص آریتمی های نادر و ارزیابی اثربخشی درمانهای انجام شده بر روی بیمار از کاربردهای این نوار قلب به شمار می آید.
• نوار قلب داخل قلبی: نحوه گرفتن نوار قلب داخل قلبی وارد کردن مستقیم الکترودها به داخل قلب است که برای تشخیص دقیقتر پاره ای از آریتمی ها و اختلالات هدایتی قلب مورد استفاده قرار می گیرد.

بدیهی است که در صورت نیاز به انجام نوار قلب مراجعه به یک پزشک متخصص قلب و عروق جهت تجویز و ارائه آگاهی های لازم در این زمینه ضروری و غیرقابل انکار است.

در حین گرفتن نوار قلب چه اتفاقی می افتد

• همزمان با شروع گرفتن نوار قلب، شما هیچ دردی را احساس نمی کنید . فقط ممکن است کمی سوزش یا خارش در ناحیه اتصال الکترودها حس کنید که بسیار ناچیز است.
• نحوه انجام نوار قلب به این شکل است که در طول آن باید بی حرکت و آرام باشید زیرا هرگونه حرکت و یا صحبت کردن ممکن است بر نتیجه آن اثر بگذارد.
• در برخی موارد ممکن است نیاز باشد که برای مدت چند ثانیه نفس خود را در سینه حبس کنید تا دقت نتیجه بیشتر شود.
• پس از اتمام آزمایش، پزشک نتایج نوار قلب را تفسیر می‌کند و در صورت وجود هرگونه مشکل و یا بیماری، تصمیمات مقتضی را اتخاذ می کند.

 نحوه گرفتن نوار قلب و اهمیت انجام آن

نوار قلب به عنوان یک ابزار تشخیصی پزشکی برای بررسی سلامت قلب، روشی بسیار ساده اما در عین حال دارای اهمیت فراوان می باشد. در این بخش به بررسی نحوه انجام نوار قلب و اهمیت گرفتن آن به تفکیک می پردازیم.

نحوه انجام نوار قلب

بطور کلی نحوه گرفتن نوار قلب دارای مراحل بسیار ساده ای می باشد. به این ترتیب که:

• آماده‌سازی: پیش از گرفتن نوار قلب نیازی به ناشتا بودن یا آمادگی خاصی نیست. ابتدا لباس‌های تنگ را درآورده تا الکترودها به راحتی روی پوست شما قرار گیرند. حالت بدنی شما با توجه به نظر تکنسین می تواند درازکش و یا نشسته باشد.
• اتصال الکترودها: در این مرحله الکترودهای کوچکی توسط تکنسین به سینه، بازوها و پاهای شما متصل می شود که این الکترودها خود به دستگاه نوار قلب وصل هستند. پس از اتصال دریافت سیگنالهای الکتریکی قلب توسط الکترودها آغاز می شود و به دستگاه نوار قلب منتقل می شود.

• ثبت نوار قلب: سیگنالهای دریافتی از قلب به وسیله دستگاه نوار قلب به شکل یک نمودار روی کاغذ و یا مانیتور ثبت می شود که این سیگنالها نمایشگر فعالیت الکتریکی قلب در طول هر ضربان آن می باشند. 
• در پایان و پس از ثبت کامل سیگنالها تکنسین الکرودها را از شما جدا کرده و آزمایش به پایان می رسد.

چرا گرفتن نوار قلب مهم است؟

انجام نوار قلب می تواند کمک شایانی به پزشک در جهت بسیاری از موارد موثر در سلامتی قلب بیمار نماید. مواردی مانند:

• تشخیص بیماری‌های قلبی از جمله آریتمی ها، حمله های قلبی، بزرگ شدن قلب و مشکلات دریچه ای 
• نظارت بر درمان و بررسی اثربخشی داروها و درمانهای قلبی تجویز شده برای بیمار و اعمال تغییرات در صورت نیاز 
• پیش‌بینی خطر بیماری‌های قلبی به عنوان یک ابزار تشخیص اولیه و پیش بینی کننده 
• تشخیص زودهنگام بیماری‌های قلبی به دلیل اینکه بسیاری از بیماریهای قلبی در مراحل اولیه علائم شاخصی ندارند که در نوار قلب قابل مشاهده هستند و مانع از بروز خطرات جدی می شود.
• تشخیص آسیب‌های قلبی وارد شده به عضلات قلب مانند آنچه به هنگام حمله قلبی اتفاق می افتد.  

آمادگی های قبل از گرفتن نوار قلب

در کنار سادگی نحوه گرفتن نوار قلب رعایت برخی موارد و فراهم کردن برخی آمادگیها دقت این آزمایش را بالا برده و نتایج آن را کامل می نماید.آمادگیهایی مانند:

• آرامش: از آنجا که داشتن استرس تاثیر مستقیمی بر روی نحوه ضربان قلب دارد، داشتن آرامش و اجتناب از استرس بر دریافت نتیجه دقیقتر و سهولت نحوه انجام نوار قلب بسیار موثر است. 
• پرهیز از فعالیت شدید: از انجام فعالیت‌های سنگین بدنی مانند ورزشهای شدید و …  بلافاصله قبل از انجام نوار قلب خودداری کنید.
• وعده غذایی سبک: قبل از انجام نوار قلب نیازی با ناشتا بودن نیست اما یک وعده غذایی سبک قبل از انجام نوار قلب توصیه می شود. گرسنگی و یا سیری و پرخوری بیش از حد نیز می تواند بر نحوه گرفتن نوار قلب و نتیجه آن تاثیر بگذارد.
• داروها: در مورد مصرف کردن و یا عدم مصرف داروهایی که قبلا برای شما تجویز شده است قبل از انجام نوار قلب با پزشک خود مشورت نمائید. ممکن است توصیه پزشک بر این مبنا باشد که مصرف بعضی از آنها را قبل از انجام نوار قلب قطع کنید تا نحوه گرفتن نوار قلب در بهینه نتین حالت باشد و نتایج دقیقتری دریافت نمائید. 
• زخم و عفونت: اگر در ناحیه قفسه سینه یا اندام‌های فوقانی زخم یا عفونت پوستی دارید، حتماً قبل از انجام نوار قلب به پزشک خود اطلاع دهید.
• آقایان: آقایان باید موهای ناحیه سینه را بتراشند تا الکترودها به خوبی به پوست بچسبند.
• لباس مناسب: پوشیدن لباس گشاد و مناسب و پرهیز از لباس تنگ قبل از انجام نوار قلب جهت سهولت اتصال الکترودها به بدن راحتی و آرامش را در نحوه انجام نوار قلب برای شما به ارمغان می آورد.

مزایای گرفتن نوار قلب

نوار قلب به عنوان روشی برای تشخیص اولیه و زودهنگام بیماریهای قلبی دارای مزایای زیادی است. از جمله :

• سادگی و بی‌خطر بودن: نحوه گرفتن نوار قلب بسیار ساده و نوار قلب یک آزمایش بدون درد است.
• سرعت و دقت بالا: نتایج نوار قلب به سرعت قابل تفسیر است و دقت بالایی دارد.
• هزینه مناسب:  با توجه به نحوه انجام نوار قلب، این روش نسبت به سایر آزمایش‌های تصویربرداری، هزینه بسیار مناسب‌تری دارد.
• تکرارپذیری: نوار قلب را می‌توان به دفعات مورد نیاز تکرار کرد تا تغییرات در فعالیت قلب را بررسی کرد.

گرفتن نوار قلب بیشتر در چه مواردی توصیه می شود؟

در صورت وجود شرایط متفاوت و متنوعی پزشک برای بیماران نوار قلب را تجویز می کند. این شرایط را می توان به اینگونه شرح داد:

• وجود علائم قلبی: مانند درد قفسه سینه، تپش قلب، تنگی نفس، سرگیجه، ضعف و خستگی و غش کردن
• غربالگری: نوار قلب ممکن است به عنوان بخشی از معاینات دوره‌ای برای افراد دارای عوامل خطر بیماری‌های قلبی (مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی و سابقه خانوادگی بیماری قلبی) تجویز شود.
• قبل از جراحی: قبل از انجام برخی جراحی‌ها، به خصوص جراحی‌های قلبی، نوار قلب برای ارزیابی سلامت قلب ضروری است.
• ورزشکاران حرفه‌ای: جهت اطمینان از سلامتی قلب خود

• سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی: مانند حمله قلبی، آنژین یا آریتمی 
• عوامل خطر بیماری‌های قلبی: فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، چاقی و سیگار کشیدن
• قبل از جراحی ها: به خصوص جراحی‌های قلبی
• بررسی اثربخشی درمان‌ها: مثلا در صورت مصرف داروهای قلبی یا پیگیری رون درمان پس از جراحی
• غربالگری: به عنوان بخشی از معاینات دوره‌ای برای غربالگری بیماری‌های قلبی 
• افرادی که از دستگاه ضربان‌ساز استفاده می‌کنند: برای بررسی عملکرد دستگاه ضربان‌ساز
• افرادی که تحت درمان با برخی داروها هستند: داروهایی که بر روی ریتم قلب تأثیر بگذارند

توجه به این نکته ضروری است که در صورت داشتن هر یک از علائم قلبی اشاره شده، مشورت سریع و بدون فوت وقت با یک پزشک متخصص جهت تجویز و انجام نوار قلب شما را از خطرات احتمال بسیار جدی ایمن می سازد. 

 آیا نوار قلب مثل CT Scan و MRI عوارض دارد؟

 نوار قلب به عنوان یکی از بی خطرترین آزمایشهای پزشکی می باشد و هیچ عارضه جدی ندارد. از جمله علل امن و بی خطر بودن نوار قلب می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم استفاده از اشعه: نحوه انجام نوار قلب بر استفاده از هیچ‌گونه اشعه‌ای استوار نیست.. به همین دلیل، نگرانی در مورد آسیب به بافت‌های بدن وجود ندارد.
• عدم تزریق ماده حاجب: در نوار قلب نیازی به تزریق ماده حاجب نیست که ممکن است در برخی افراد باعث واکنش‌های آلرژیک شود.
• عدم ایجاد میدان مغناطیسی: استفاده از میدان مغناطیسی هیچ جایگاهی در نحوه گرفتن نوار قلب ندارد، بنابراین برای افرادی که دارای ایمپلنت‌های فلزی یا سایر دستگاه‌های پزشکی هستند نیز بی خطر است.

 فرآیند گرفتن نوار قلب چقدر طول می کشد؟

بر نحوه انجام نوار قلب و مدت زمان موردنیاز برای آن، مواردی از جمله نوع نوار قلب تجویز شده، شرایط بیمار مانند همکاری و آرامش و عدم حرکت و صحبت او به هنگام انجام نوار قلب و همچنین مشکلات پوستی (اگزما و یا حساسیت اتصال الکترودها را دچار مشکل می سازد) موثر هستند. اما به طور کلی می توان گفت یک نوار قلب معمولی و استاندارد بین حدود 5 تا 10 دقیقه طول می کشد.

گرفتن نوار قلب برای چه کسانی توصیه نمی شود؟

علیرغم بی خطر بودن نوار قلب، ممکن است به دلیل مراحل نحوه گرفتن نوار قلب در برخی شرایط خاص از جمله موارد ذیل انجام آن توصیه نشود.

• وجود زخم‌های باز در ناحیه قفسه سینه
• وجود سوختگی‌های شدید در ناحیه قفسه سینه
• مشکلات پوستی شدید مانند اگزما یا پسوریازیس 
• آلرژی به چسب