رژیم غذایی کبد چرب چیست؟
رژیم غذایی کبد چرب، از شاخص ترین راههای کنترل و درمان این بیماری می باشد. اعمال تغییرات اساسی در شیوه زندگی روزمره در کنار استفاده از غذاهای سالم موجب کم شدن و نهایتا از بین رفتن چربی های اضافی موجود در کبد می شود. این کاهش همراه با بهتر شدن کارکرد کبد و درمان بیماری کبد چرب می باشد. لازم به ذکر است که در کنار اینکه رژیم درمانی کبد چرب در کاهش عوارض و درمان این بیماری بسیار موثر است، اما مشورت و ادامه رژیم درمانی تحت نظر یک پزشک مسیر را برای شما هموار و کوتاه می سازد.
اهمیت رژیم درمانی کبد چرب
در بیماری کبد چرب که بر اثر جمع شدن بیش از اندازه چربی در سلولهای کبد ایجاد می شود، موارد مختلفی مانند کلسترول بالا، چاقی، دیابت و مصرف الکل نقش مهمی دارند و مصرف غذاهای نامناسب حاوی چربی های مضر، قندها و غذاهای فرآوری شده موجب تشدید این بیماری می شود. در نتیجه استفاده از روش رژیم درمانی کبد چرب می تواند به کاهش این موارد کمک شایانی کند. رعایت رژیم غذایی کبد چرب موجب کاهش وزن، کنترل قند خون، کاهش سطح کلسترول و نیز کم شدن التهابات کبد می شود که همگی در درمان این بیماری موثر هستند.
اصول کلی رژیم غذایی کبد چرب
رژیم غذایی برای کبد چرب بر پایه اصولی استوار است که از جمله این اصول می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش مصرف کالری: کم کردن مقدار مصرف کالری به کاهش وزن کمک می کند که برای رسیدن به این هدف باید مصرف غذاهای پرکالری را کاهش داد و در مقابل بر فعالیت بدنی افزود.
- کاهش مصرف کربوهیدرات‌های ساده: از آنجا که کربوهیدارتهای ساده ای مانند شکر و آرد سفید موجب افزایش قند خون و مقاومت بدن به انسولین می شوند، کاهش مصرف آنها و در مقابل استفاده از کربوهیدارتهای غیر ساده مانند غلات کامل، میوه ها و سبزیجات به بهبود کار کبد و درمان بیماری کمک می کند.
- کاهش مصرف چربی‌های اشباع و ترانس: این چربی‌ها می‌توانند باعث افزایش کلسترول بد و التهاب کبد شوند. بهتر است از چربی‌های سالم مانند روغن زیتون، آووکادو و آجیل استفاده شود.
- افزایش مصرف فیبر: فیبر در کاهش وزن، کنترل قند خون و بهبود عملکرد روده نقش مهمی دارد. مصرف موادی که حاوی فیبر بالا هستن در رژیم مربوط به درمان کبد چرب بسیار توصیه می شود.
- افزایش مصرف پروتئین: در رژیم غذایی برای درمان کبد چرب از آنجا که پروتئین به حفظ توده عضلانی، احساس سیری و بهبود عملکرد متابولیسم کمک می‌کند استفاده از موادی که حاوی منابع خوب پروتئینی هستند از اصول این رژیم به شمار می آیند.
آشنایی با بهترین رژیم غذایی کبد چرب
در مورد اینکه بهترین رژیم غذایی برای کبد چرب کدام است، باید توجه داشت که تمامی رژیمهای مربوط به این بیماری از اصول مشابهی که در بند فوق به آنها اشاره شد پیروی می کنند و تفاوت آنها در جزئیات محدودی خلاصه می شود. به یاد داشته باشید انتخاب و اجرای یک رژیم درمانی مناسب نیازمند مشورت و اخذ آگاهی های لازم از یک متخصص تغذیه و رژیم می باشد. در ذیل شما را با چند نوع از انواع رژیم درمانی مربوط به کبد چرب آشنا می کنیم.
رژیم درمانی کبد چرب مدیترانه ای
این رژیم علاوه بر کبد چرب برای قلب و عروق نیز مفید است و خطر ابتلا به بیماریهای مزمن را کاهش می دهد. در این رژیم مصرف زیاد میوه ها و تاکید بر غذاهای گیاهی، لبنیات کم چرب، ادویه ها و گیاهان دارویی، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، ماهی، روغن زیتون و محدودیت گوشت قرمز و محصولات لبنی پرچرب اعمال می شود. این رژیم به کاهش التهاب کبد، بهبود مقاومت به انسولین، تنظیم چربی خون، کاهش چربی های شکمی، تامین مواد مغذی و حفاظت از سلولهای کبد زیادی کمک می نماید.
نمونه ای از وعده های غذایی یک روز در رژیم غذایی کبد چرب مدیترانه ای
- صبحانه: یک برش نان سبوس‌دار با کمی روغن زیتون و کمی عسل یا مربا، یک فنجان چای سبز یا قهوه بدون قند، یک عدد میوه فصل مانند سیب، موز یا پرتقال
- میان وعده صبح: یک کاسه ماست یونانی با مغزها (بادام، گردو) و میوه‌های خشک (توت خشک، کشمش)
- ناهار: یک سالاد بزرگ با کاهو، گوجه فرنگی، خیار، فلفل دلمه، پیاز و زیتون. برای طعم بهتر می‌توانید از روغن زیتون و آب لیمو استفاده کنید. یک تکه ماهی سالمون یا قزل‌آلا کبابی یا گریل شده،یک برش نان سبوس‌دار
- میان وعده عصر: یک عدد میوه فصل یا یک مشت آجیل
- شام: یک کاسه سوپ سبزیجات خانگی، یک کاسه عدس پخته با سبزیجات یک سالاد کوچک با سبزیجات تازه، یک برش نان سبوس‌دار
رژیم درمانی کبد چرب کم کربوهیدارات
این رژیم غذایی نمونه ای از یک رژیم محبوب و کارآمد برای کاهش وزن و در نتیجه بهبود کبد است. این رژیم محدودیت مصرف کربوهیدارت و افزایش پروتئین و چربی سالم را شامل می شود و در نتیجه این رژیم بدن بجای استفاده از کربوهیدارت، از چربی ها استفاده نموده و به درمان کبد چرب کمک شایانی می نماید.
نمونه‌ای از وعده های غذایی یک روز در رژیم درمانی کبد چرب کم کربوهیدارت
- صبحانه: دو عدد تخم مرغ نیمرو یا آب پز همراه با سبزیجاتی مانند اسفناج، قارچ و پیاز،
- ناهار: یک سالاد بزرگ با سبزیجات برگ سبز، کاهو، گوجه فرنگی، خیار و یک منبع پروتئین مانند مرغ گریل شده، ماهی سالمون یا توفو.
- شام: یک استیک را همراه با سبزیجاتی مانند فلفل دلمه، بادمجان و پیاز کبابی کنید.
- میان وعده: بادام، گردو، بادام زمینی یا توت فرنگی، بلوبری، آووکادو
رژیم درمانی کبد چرب dash (دش)
اگرچه این رژیم غذایی بیشتر جهت کنترل و درمان فشار خون استفاده می شود ولی برای کبد چرب نیز روشی موثر می باشد. استفاده بیشتر از غذاهای گیاهی، کم کردن مصرف نمک و سدیم، استفاده از گوشت بدون چربی و افزایش مصرف پتاسیم از اصول این رژیم است.
نمونه‌ای از وعده های غذایی یک روز در رژیم غذایی کبد چرب دش
- صبحانه: املت سبزیجات با نان سبوس‌دار و یک میوه
- ناهار: سالاد کاهو با مرغ گریل شده، گوجه فرنگی، خیار و زیتون
- شام: ماهی سالمون گریل شده با برنج قهوه‌ای و سبزیجات بخارپز
برنامه هفتگی رژیم غذایی کبد چرب
انتخاب یک برنامه هفتگی مناسب همراه با درنظر گرفتن شرایط فردی و در کنار آن فعالیت بدنی و و رزش و نیز نوشیدن آب کافی، به عنوان یک رژیم غذایی کارآمد در سلامتی و درمان کبد شما نقش پررنگی را ایفا خواهد کرد. در ادامه به عنوان نمونه یک برنامه غذایی هفتگی مربوط به رژیم درمانی برای کبد چرب را در اختیارتان قرار می دهیم.
شنبه
- صبحانه: ماست یونانی با میوه و مغز
- میان وعده صبح: یک مشت بادام
- ناهار: سوپ عدس
- میان وعده عصر: یک عدد هویج
- شام: گوشت گوسفند آب پز با سبزیجات
یکشنبه
- صبحانه: املت با سبزیجات
- میان وعده صبح: یک مشت آجیل
- ناهار: سالاد مرغ گریل شده با سس لیمو
- میان وعده عصر: یک عدد میوه
- شام: ماهی سالمون کبابی با سبزیجات بخارپز
دوشنبه
- صبحانه: ماست یونانی با میوه و مغز
- میان وعده صبح: یک عدد سیب
- ناهار: سوپ عدس
- میان وعده عصر: یک مشت کشمش
- شام: مرغ آب پز با برنج قهوه‌ای
سه شنبه
- صبحانه: نان سبوس‌دار با پنیر کم چرب و گوجه
- میان وعده صبح: یک مشت بادام
- ناهار: سالاد ماکارونی با مرغ و سبزیجات
- میان وعده عصر: یک عدد پرتقال
- شام: گوشت گوسفند آب پز با سبزیجات
چهارشنبه
- صبحانه: جو دوسر با میوه و مغز
- میان وعده صبح: یک عدد موز
- ناهار: سالاد تن ماهی
- میان وعده عصر: یک عدد هویج
- شام: ماهی قزل‌آلا کبابی با سبزیجات
پنجشنبه
- صبحانه: املت با سبزیجات
- میان وعده صبح: یک مشت کشمش
- ناهار: سوپ سبزیجات
- میان وعده عصر: یک عدد سیب
- شام: گوشت بوقلمون کبابی با برنج قهوه‌ای
جمعه
- صبحانه: نان سبوس‌دار با پنیر کم چرب و گوجه
- میان وعده صبح: یک عدد موز
- ناهار: سالاد ماکارونی با مرغ و سبزیجات
- میان وعده عصر: یک عدد پرتقال
- شام: ماهی سالمون کبابی با سبزیجات بخارپز
غذاهای مفید در رژیم غذایی کبد چرب
در رژیم درمانی کبد چرب غذاهایی در زمره غذاهای مفید تلقی می شوند که ما را در رسیدن به اهداف این رژیم از جمله کم شدن چربی ها، کاهش قند و فشار خون، یاری نمایند. این غذاها شامل موارد زیر می شوند:
- میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجاتی مانند سیب، گلابی، پرتقال، توت‌ها، کلم پیچ، اسفناج، کاهو، خیار، گوجه‌فرنگی، فلفل دلمه‌ای سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان هستند که برای سلامت کبد مفیدند.
- غلات کامل: نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر و سایر غلات کامل سرشار از فیبر هستند و به کنترل قند خون کمک می‌کنند.
- حبوبات: لوبیا، نخود، عدس و سایر حبوبات منبع خوبی از پروتئین، فیبر و سایر مواد مغذی هستند.
- ماهی‌های چرب: ماهی‌هایی مانند سالمون، قزل‌آلا، ماهی تن سرشار از اسیدهای چرب امگا-3 هستند که به کاهش التهاب و بهبود عملکرد کبد کمک می‌کنند.
- آجیل و دانه‌ها: بادام، گردو، بادام زمینی، دانه‌های چیا و کتان سرشار از چربی‌های سالم، فیبر و آنتی‌اکسیدان هستند.
- روغن زیتون: روغن زیتون به عنوان یک چربی سالم، به کاهش التهاب و بهبود عملکرد کبد کمک می‌کند.
- چای سبز: چای سبز دارای خواص آنتی‌اکسیدانی قوی است و می‌تواند به محافظت از کبد کمک کند.
غذاهای ممنوع در رژیم غذایی مبتلایان به کبد چرب
رعایت ممنوعیتها و محدودیتهای غذایی در یک رژیم درمانی برای کبد چرب به اندازه مصرف غذاهای مفید این رژیم از اهمیت برخوردار است. با رعایت این محدودیتها می توان از تشدید این بیماری جلوگیری و به بهبود و درمان آن کمک کرد. غذاهایی مانند:
- غذاهای سرخ شده: غذاهایی مانند سیب زمینی سرخ کرده، مرغ سوخاری و ماهی و چیپس حاوی چربی‌های ترانس و اشباع شده هستند که برای کبد مضر هستند.
- غذاهای فرآوری شده: غذاهای آماده، تنقلات، سوسیس، کالباس و غذاهای بسته‌بندی شده معمولاً حاوی مقدار زیادی شکر، نمک، چربی‌های ناسالم و مواد افزودنی هستند.
- قندهای اضافه: شکر، شیرینی‌ها، شکلات، نوشابه‌های گازدار و سایر غذاهای شیرین شده.
- چربی‌های ترانس: این نوع چربی‌ها در بسیاری از غذاهای فرآوری شده یافت می‌شوند و برای سلامتی مضر هستند.
- الکل: مصرف الکل به کبد آسیب می‌رساند و باید به طور کامل از آن پرهیز شود.
- گوشت قرمز: مصرف زیاد گوشت قرمز می‌تواند خطر ابتلا به بیماریهای کبدی را افزایش دهد.
- نوشابه‌های گازدار و آبمیوه‌های صنعتی: قند بالایی دارند و به کبد آسیب می‌رسانند.
- آرد سفید: آرد سفید، برنج سفید و سایر محصولات ساخته شده از آرد تصفیه شده قند خون را به سرعت افزایش می‌دهند و برای کبد مضر هستند.
- نمک زیاد: مصرف زیاد نمک می‌تواند به افزایش فشار خون و آسیب به کبد کمک کند.
نکات قابل توجه در رژیم درمانی کبد چرب
در صورت شروع یک رژیم غذایی کبد چرب در نظر داشتن موارد تکمیلی ذیل کمک زیادی به تسریع روند بهبودی شما خواهدکرد:
- کاهش وزن تدریجی و پایدار: اگر کاهش وزن سریع و در مدت زمان کوتاه اتفاق بیفتد ممکن است به کبد آسیب برساند. بنابراین رژیمی موثر است که به صورت آهسته و پیوسته از وزن شما بکاهد.
- مشورت با متخصص تغذیه: مشورت با یک متخصص تغذیه جهت آغاز یک رژیم درمانی و ادامه آن، در حصول بهترین نتیجه بسیار موثر است.
- فعالیت بدنی منظم: ورزش کردن بطور منظم موجب کاهش وزن، بهبود حساسیت به انسولین و کاهش التهاب خواهدشد.
- صبر و حوصله: بهبود کبد چرب زمان‌بر است و نیاز به تغییرات دائمی در سبک زندگی دارد.
- پخت و پز سالم: استفاده از روش‌های پخت سالم مانند بخارپز کردن، کباب کردن و آب‌پز کردن رژیم درمانی را کامل می کند.
- کاهش مصرف نمک: مصرف زیاد نمک موجب افزایش فشار خون و آسیب به کبد می شود.
- نوشیدن آب کافی: آب به هضم غذا و دفع سموم از بدن کمک می‌کند. روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید.
- تنوع غذایی: گنجاندن انواع غذاهای مختلف در برنامه غذایی مربوط به رژیم درمانی کبد چرب، باعث می شود که تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن تامین شوند.
- میان‌وعده‌ها: استفاده از میان وعده های متنوع مانع از احساس گرسنگی می شود و به تنظیم قند خون کمک می کند.
- آلرژی‌ها و عدم تحمل غذایی: توجه به حساسیتهای غذایی الزامی است.
- داروهای مصرفی: اگر داروی خاصی مصرف می کنید تداخلات آن را با رژیم غذایی در نظر بگیرید.
- شرایط پزشکی دیگر: اگر بیماری دیگری دارید، حتماً پزشک خود را در جریان تغییرات رژیم غذایی خود قرار دهید.
- در پایان قابل ذکر است با رعایت یک رژیم درمانی کبد چرب همراه با پشتکار و صبر و اعمال تغییرات دائمی و مورد نیاز در شیوه زندگی روزمره و در نظر گرفتن دستورات و راهنمایی پزشک معالج، می توانید به سطح بهبود قابل توجهی در وضعیت کبد چرب دست بیابید.
